دانستنیهای اتومبیل (7)

مالتی پلکس                       

مالتی پلکس در کم کردن حجم سیمها در خودرو نقش زیادی داشته است در طی دو  دهه  گذشته  پیچیدگی  سیستمهای  سیمکشی  مدرن به طور پیوسته افزایش یافتهاست و در سالهای  اخیر  این  افزایش  به شدت  چشمگیر شده  است اکنون کار به جایی رسیده است که....

....اندازه  و وزن دسته  سیم  به مشکل  مهمی  تبدیل  شده است  تعداد سیمهای لازم درمورد اتومبیلهای رده بالا حدود 1200 رشته می رسد دسته سیم لازم برای کنترل همه کارکردهاییکه به در سمت راننده مربوط می شود ممکن است تا 50 رشته  سیم داشته باشد و سیستمهایواقع در ناحیه  داشبورد  ممکن  است به  تنهایی بیش از  100 رشته سیم  و اتصال داشته باشند

بنابراین  اشکار  است  که گذشته از مشکل  بدیهی اندازه و وزن دسته سیم با  افزایش اتصالها وسیمها  احتمال  بروز عیب  هم  بیشتر می شود  تخمین  زده می شود  که هر 10 سال  پیچیدگیسیم کشی اتومبیل دو برابر  می شود

تعداد سیستمهای که به صورت الکترونیکی کنترل می شود پیوسته رو به افزایش است هم اکنوناستفاده از بعضی از این سیستمها متداول شده است و استفاده از بعضی دیگر نیز رو به افزایشاست به عنوان نمونه چند تا از این سیستمها را نام می بریم

1- سیستم اداره موتور

2- سیستم ترمز قفل نشو

3- سیستم کنترل کشش

4- سیستم متغیر تنظیم زمانی سوپاپ

5- سیستم کنترل جعبه دنده

6- سیستم تعلیق فعال

همه این سیستمها کار خود را انجام  می دهند اما به یکدیگر هم مربوط اند بسیاری از حسگرهایکه برای یک واحد کنترل الکتریکی داده فراهم می کنند بین همه واحد یا بعضی از انها مشترک اند

 یکی از راههای ممکن استفاده از یک کامپیوتر برای کنترل همه سیستم هاست اما تولید این کامپیوتر

به تعداد کم بسیار پرهزینه است را دوم استفاده  از گذرگاه مشترک دادهاست بدین ترتیب ارتباطبین مدولها برقرار می شود و اطلاعات دریافتی از حسگرهای وسایل مختلف در دسترس همه وسایل

قرار می گیرد حال این فکر را کمی توسعه می دهیم اگر بتوان دادها را از طریق یک سیم انتقال دادو به همه بخشهای اتومبیل رساند ان  گاه می توان سیمکشی اتومبیل را به سه رشته سیم کاهش

 داد این سیمها عبارت خواهند بود از یک سیم برق  یک  سیم اتصال بدنه و یک سیم  سیگنال  فکراستفاده از یک سیم برای انتقال چندین سیگنال فکر تازه ای  نیست و سالهاست که در عرصه های

مانند مخابرات را دور به کار می رود برای (مالتی پلکس) کردن چندین سیگنال روی یک سیم از دو راهاصلی استفاده می شود این راها عبارت اند از مالتی پلکس کردن تقسیم فرکانسی و مالتی پلکسکردن تقسیم رادیویی است اگر بیش از حد ساده کردن موضوعی پیچیده قابل قبول باشد  میتوانگفت که نوعی از مالتی پلکس کردن تقسیم زمانی معمولا در انتقال سیگنالهای رقمی به کار می رود

حال سیستمهای سیمکشی ماتی پلکس را برای کاربرد اتومبیل بررسی می کنیم این نوع سیمکشیرا سیستم  برق رسانی حلقوی  نیز می نامند  استفاده  از سیستمهای سیم کشی مالتی پلکسسالهای متمادی بررسی شده است و در اواخر دهه 1970 لوکاس سیستمی را ابداع کرد که برای

ازمایش  روی اتوبوسهای لیلاند نصب شد قبلا همین سیستم را روی رور 2000 ازومده بودند در مالتیپلکس گذرگاه داده و کابلهای برق رسانی باید به همه نواحی سیستم برقی اتومبیل سرکشی کنند

برای تجسم طرز کار این سیستم رویدادهایی را که هنگام روشن و خاموش کردن چراغهای بغل رخمی دهند در نظر بگیرید ابتدا وقتی راننده کلید چراغ را میزند سیگنال منحصر به فردی روی گذرگاه

داده قرار می گیرد این سیگنال را فقط گیرندهای خاصی تشخیص می دهند که جزئی از هر مجموعهچراغ هستند این گیرندها به نوبه خود بین سیم برق و چراغها اتصال برقرار می کنند

در هنگام خاموش کردن چراغها نیز عملیاتی به همین ترتیب  انجام می شود با این تفاوت که این باررمزی  که وارد گذرگاه  داده می شود  متفاوت  است و فقط گیرندهای مقتضی ان را به عنوان رمزخاموشی شناسایی می کنند

گذرگاه داده مالتی پلکس

برای انتقال دادهای مختلف از طریق یک خط باید چندین معیار را به دقت تعریف و بر سر انها توافقکرد این تعریف معیارها را قرار داد ارتباطی می نامند بعضی از متغیر هایی که باید تعریف شوند بهقرار زیرند

1- روش نشانی دادن

2- ترتیب انتقال

3- سیگنالهای کنترل

4- خطایابی

5- سرعت یا اهنگ انتقال

محیط مادی را نیز باید تعریف و بر سر ان توافق کرد محیط مادی شامل موارد زیر است

1- واسطه انتقال مثلا سیم مسی تار نوری و غیره

2- نوع رمز گذاری برای انتقال مثلا قیاسی و یا رقمی

3-نوع سیگنال مثلا ولتاژ جریان فرکانس و غیره

مدار مورد استفاده  برای  براورده کردن  معیارها بالا  را مدار  فصل مشترک گذرگاه می نامند وغالبا به صورت یک ای سی است در بعضی موارد این ای سی مدارهای اضافی مثلا به صورتحافظه دارد

اما با توجه به این که تعداد زیادی از این تراشه ها در اتومبیل مصرف می شود می توان انها را بهقیمت ارزان تولید کرد مانند هر سیستم قراردادی دیگر انتظار می رود که بتوان از فقط یک قرارداداستفاده کرد اما همیشه هم این طور نیست

منبع : سیستمهای برقی و الکترونیکی اتومبیل (مهندس محمد رضا افضلی) سایت گردآوری